De reguliere media hebben de recente overwinning van Labour onder Keir Starmer geprezen als ‘enorm‘, maar een nadere beschouwing onthult dat het iets complexer is dan het lijkt.
Labour behaalde minder stemmen (ongeveer 9,5 miljoen) in vergelijking met de 10,2 miljoen stemmen onderde vorige voorzitter, Jeremy Corbyn. in 2019. En dat ondanks het feit dat de hele Labour-partijmachine, de pers, de inlichtingendiensten, bedrijven en miljardairsdonoren aan zijn kant stonden. Deze overwinning weerspiegelt eerder een afwijzing van de Conservatieven dan een sterke steun voor Starmer.
Verkiezingsstrategie en resultaten
De overwinning van Labour is grotendeels te danken aan hun effectieve gebruik van het Britse verkiezingssysteem, dat 650 afzonderlijke lokale kiesdistricten omvat en waar in één enkel ronde de winnaar, de hoofdprijs binnenhaalt.
Labour behaalde nationaal 34% van de stemmen, maar behaalde daarmee 67% van de parlementszetels. Onder Corbyn behaalde Labour daarentegen 40% van de stemmen maar slechts 30,4% van de parlementszetels. De strategie van Labour bestondbij deze verkiezingen uit het efficiënt spreiden van middelen en richtte zich op kiesdistricten waar de Conservatieven en de Scottish National Party kwetsbaar waren.
Samen behaalden de twee traditionele partijen, Labour en de Conservatieven, 58% van de totale stemmen, maar behaalden daarmee meer dan 80% van de zetels in het parlement. Ondertussen koos 42% van de kiezers voor andere partijen, wat die slechts 20% van de zetels opleverde. Gemiddeld stemden meer dan twee keer zoveel kiezers dan bij de vorige verkiezingen voor kleinere partijen. Dit wijst toch op een grote afwijzing van de reguliere partijen.
Kieshervorming
Het Verenigd Koninkrijk heeft nu een meerpartijenstelsel en het huidige kiesstelsel lijkt niet langer te voldoen. Het lijkt precies ophet Franse systeem, waar er 577 afzonderlijke kieskringen zijnen waar in twee rondes op één kandidaat per lijst wordt gestemd. De nieuwe Britse premier zou moet leren van Frankrijk, waar de extreemrechtse Rassemblement National naar verwachting de meeste zetels zal behalen in de tweede eonde van de parlementsverkiezingen op 7 juli. Het maakt alleszins duidelijk hoe voorbijgaand centristische overwinningen kunnen zijn.
Wie is Keir Starmer?
Onder Corbyn was Labour een socialistisch georiënteerde arbeiderspartij, maar een mediacampagne over antisemitisme, geholpen door de Israëlische ambassade, ondermijnde zijn leiderschap. Ondanks zijn inspanningen om solidariteit te bewijzen met Joodse gemeenschappen en het online magazine The Skwawbox, dat in 2019 een artikel publiceerde (dat werd overgenomen door Jewish Voice for Labour) waarin het 50 gelegenheden opsomde waarop Jeremy Corbyn solidair was met Joodse mensen in het VK en andere landen gedurende decennia, hielp het niet. Corbyn kreeg te maken meteen enorme lastercanpagne, niet in het minst van het ‘progressieve‘ The Guardian. aanzienlijk verzet. Eenzelfde scenario speelt zich af in Frankrijk waar Jean-Luc Mélenchon en zijn partij La France Insoumise, door nagenoeg door de hele pers als antisemieten worden weggezet.
Starmer won het leiderschap van Labour door zichzelf als pro-Corbyn te presenteren en beloften te publiceren die op één lijn lagen met het socialistische project van Corbyn. Toen hij echter leider werd, verbrak hij deze beloften en begon hij socialistische leden en parlementsleden te zuiveren, waaronder Corbyn en veel Joodse socialisten.
Corbyns schorsing en heropname in de partij
De schorsing van Corbyn in oktober 2020 leidde tot aanzienlijke reacties van zijn aanhangers en sommige Labour-leden, die aanvoerden dat het oneerlijk en politiek gemotiveerd was. Minder dan een maand later, op 17 november 2020, werd Corbyn weer lid van de partij nadat hij een verklaring had afgelegd en spijt had betuigd, wat velen zagen als een vernederende ommekeer in zijn aanvankelijke standpunt over beschuldigingen van antisemitisme. Hij bleef echter uitgesloten van de parlementaire Labourpartij en zetelde verder als onafhankelijk parlementslid.
Corbyns recente verkiezing tot onafhankelijk parlementslid
Uiteindelijk besloot Corbyn acht weken geleden om zich verkiesbaar te stellen als onafhankelijk parlementslid in zijn kiesdistrict Islington North, waar hij sinds 1983 parlementslid is. Zijn Labour-tegenstander, Praful Nargund, was eerder voorstander geweest van de privatisering van de gezondheidszorg, waarbij de NHS en privatisering beide belangrijke thema’s waren in deze verkiezingen. Ondanks voorspellingen kreeg Nargund het niet voor elkaar. Corbyn werd herkozen als onafhankelijk parlementslid, samen met drie pro-Gaza collega’s.
Israël en Gaza
Starmer was opvallend solidair met Israël na het bloedbad van 7 oktober en riep pas maanden na het begin van de oorlog van Israël tegen het Palestijnse volk met tegenzin op tot een staakt-het-vuren in Gaza en pas nadat de Britse regering dat had gedaan. Zijn verzet tegen oproepen binnen Labour en ter linkerzijde om een hardere toon aan te slaan tegenover Israël heeft Labour deze vier zetels gekost.
Degenen die hopen op een grote verandering in het buitenlands beleid zullen vrijwel zeker teleurgesteld worden. Starmer zal vasthouden aan de Israël- en Oekraïnepolitiek van zijn voorganger. In de binnenlandse politiek zullen er hier en daar wat verbeteringen zijn, maar hij zal het centristische platform volgen in de hoop dat het succesvol en populair genoeg zal zijn om zijn steun bij de volgende verkiezingen te verbreden.
Een misrekening dreigt
Dit zou een misrekening kunnen zijn. Precies zoals Emmanuel Macron een misrekening maakte toen hij het Franse parlement ontbond na de overwinning van de Rassemblemeny National bij de Europese verkiezingen.
De Fransen lopen nu het risico om een fascist als premier te krijgen of, iets minder erg, opgezadeld te worden met een zogenaamde “coalitieregering” waarin er weinig consensus zal zijn en elke partij voor zijn eigen punten zal werken zonder krediet te geven aan de andere coalitiepartijen. Tot slot zijn ze in Frankrijk, net als in het Verenigd Koninkrijk, niet gewend om politieke compromissen te sluiten met anderen.
De algemene verkiezingen van 2024 zouden wel eens een uitschieter kunnen worden. In het verleden was de Britse kiezer meestal conservatief (met een kleine c) en het is net zo waarschijnlijk dat het weer tussen de twee grote partijen zal gaan bij de volgende verkiezingen. Het verleden is echter geen garantie voor het ontsnappen van Groot-Brittannië aan het lot van zoveel andere ‘democratieën‘ die de afgelopen jaren zijn bezweken onder het polariserende populisme van extreemrechts. Ondanks het ‘succes’ van de Labourpartij zijn de tekenen aanwezig.
